สวยมากคราฟต์!! “ตุ๊กตาชาววัง บ้านบางเสด็จ”
กระแสรักษ์โลกกำลังมาแรงและแทรกซึมอยู่ในทุกวงการ ตอนนี้ไม่ว่าจะหันไปทางไหน ใครต่อใครต่างก็ปรับตัวให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ดำเนินธุรกิจที่ให้ความใส่ใจทั้งการลดใช้พลาสติก การผลิตสินค้าที่มาจากธรรมชาติ หรือแม้แต่กระทั่งการนำวัสดุเหลือใช้มาออกแบบให้เป็นสินค้าประเภทต่าง ๆ กลุ่มธุรกิจหนึ่งที่ให้ความใส่ใจกับเรื่องดังกล่าวอย่างเห็นได้ชัดก็คือ ผลิตภัณฑ์ประเภท “งานคราฟต์” ที่ส่วนใหญ่มักจะผลิตสินค้าที่มาจากธรรมชาติ เช่น ถ้วยชามเซรามิก กระเป๋าสาน งานปักผ้า ฯลฯ ซึ่งงานเหล่านี้นอกจากจะมีความคลาสสิกแล้ว ยังเป็นสินค้าที่ถือได้ว่ามีความ “ยั่งยืน” ในหลากหลายมิติเลยทีเดียว
ตุ๊กตาชาววัง “บ้านบางเสด็จ จ.อ่างทอง” เป็นอีกหนึ่งงานคราฟต์ที่พูดได้เต็มปากว่าเป็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมในทุกกระบวนการ ซึ่งนอกจากผู้ผลิตจะให้ความใส่ใจในความประณีตเพื่อให้ได้สินค้าเป็นของขวัญของฝากแล้ว ยังให้ความสำคัญตั้งแต่การเลือกใช้วัตถุดิบ สี การลดสารเคมี ไปจนกระทั่งการกำจัดของเสียและนอกจากตุ๊กตาชาววังจะเป็นเครื่องตกแต่งและของฝากที่ทรงคุณค่าแล้ว เมื่อเร็ว ๆ นี้ ยังได้รับรางวัลผลิตภัณฑ์ชุมชนประเภท Green Production ระดับ Gold จากกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ซึ่งเป็นรางวัลส่งเสริมผู้ประกอบการให้มีขบวนการผลิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม รวมทั้งส่งเสริมการลดของเสียจากขบวนการผลิตตั้งแต่ต้นทางอีกด้วย
นางรุจี วิจิตตรานุรักษ์ ประธานกลุ่มปั้นตุ๊กตาชาววังหมู่ 1 บ้านบางเสด็จ อำเภอป่าโมก จังหวัดอ่างทอง เล่าว่า โครงการตุ๊กตาชาววังบ้านบางเสด็จเป็นโครงการที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้ทรงมีพระราชดำริให้จัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2519 เพื่อเป็นอาชีพให้แก่ราษฎรภายในหมู่บ้าน แรกเริ่มในการทำผลิตภัณฑ์ดังกล่าวชาวบ้านได้นำดินเหนียวจากแหล่งน้ำใกล้เคียงมาปั้นขึ้นรูปและเผาด้วยวิธีธรรมชาติ แต่ปัจจุบันหน่วยงานภาครัฐเริ่มเข้ามาสนับสนุนและส่งเสริมให้ผลิตภัณฑ์ชุมชนเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้น ทางกลุ่มปั้นตุ๊กตาชาววังจึงได้เริ่มหาวิธีการทำรูปแบบใหม่ ๆ ที่ไม่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
โดยเริ่มจากการพัฒนาและคิดค้นสีจากธรรมชาติด้วยการกลั่นสีจากใบไม้ ดอกไม้ ถือว่าเป็นการช่วยลดการใช้สารเคมีในตัวตุ๊กตา และขณะนี้ทางกลุ่มปั้นตุ๊กตาชาววังได้มีการศึกษาและปลูกต้นไม้ที่ให้สีได้ อาทิ ต้นฝาง ต้นคราม ปลูกไว้บริเวณรอบศูนย์ตุ๊กตาชาววัง เพื่อนำมาใช้ในการสกัดสีและช่วยดูดซับกลิ่นเป็นการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมโดยรอบ รวมถึงตัวผู้ปฏิบัติงาน รวมทั้งขณะนี้ยังได้พัฒนาการผสมสีจากสีธรรมชาติแบบ 100% โดยไม่มีส่วนผสมจากสารเคมี นอกจากนี้ ยังมีกระบวนการเผาและระบบจัดการของเสียที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม โดยขบวนการเผาจะใช้แก๊สในการเผาทั้งหมด ซึ่งช่วยลดควันได้เป็นอย่างดี
ทางด้านระบบจัดการของเสียระหว่างการผลิตทางกลุ่มปั้นตุ๊กตาชาววังมีการคัดแยกวัสดุกลับมาใช้ซ้ำและนำกลับมาใช้ใหม่ รวมทั้งระบบการจัดการน้ำเสียที่มีการดูแลไม่ให้มีน้ำเสียจากกระบวนการผลิต โดยขั้นตอนการทำงานสามารถตรวจสอบได้ว่าการปั้นตุ๊กตาชาววังเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมอย่างแท้จริง จึงได้รับรางวัล Green Prodoction ระดับ Glod หรือระดับดีมาก ตามโครงการส่งเสริมการผลิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมสำหรับผลิตภัณฑ์ชุมชน ในอนาคตจะมีการปรับปรุงและพัฒนากระบวนการผลิตให้ได้มาตรฐานและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมอย่างสมบูรณ์แบบมากยิ่งขึ้น
นางรุจี เล่าต่อว่า แม้ว่าตุ๊กตาชาววังจะทำมาจากกระบวนทางธรรมชาติทั้งหมด แต่ก็ไม่ได้ส่งผลกับความทนทาน เพราะตุ๊กตาแต่ละตัวหากไม่แตกหักสามารถเก็บได้เป็นร้อยปี เนื่องจากการทำตุ๊กตาแต่ละตัวช่างทำด้วยความพิถีพิถันผ่านการปั้นมืออย่างปราณีต
“ที่ผ่านมากลุ่มปั้นตุ๊กตาชาววังได้รับการสนับสนุนด้านกระบวนการทำงานจากไปรษณีย์ไทยมาอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นด้านการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ การพัฒนาศูนย์การเรียนรู้ตุ๊กตาชาววัง การส่งเสริมกระบวนการผลิตสินค้าให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและขั้นตอนการจัดส่ง ทั้งนี้การเข้ามาสนับสนุนของไปรษณีย์ไทยทำให้ตุ๊กตาชาววังกลายเป็นที่รู้จักและสร้างรายได้ให้กับสมาชิกในวิสาหกิจชุมชน และทำให้คนทั่วไป รวมทั้งชาวต่างชาติรู้จักกลุ่มปั้นตุ๊กตาชาววังมากยิ่งขึ้น”
ด้าน นางสมร เทิดธรรมพิบูล กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด (ปณท) กล่าวว่า ปณท ได้ดำเนินการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนมาอย่างต่อเนื่องภายใต้โครงการไปรษณีย์ไทย…เพื่อแผ่นดินธรรม แผ่นดินทอง ซึ่งเป็นโครงการที่สนับสนุนและเพิ่มความเข็มแข็ง รวมทั้งส่งเสริมกระบวนการทำงานต่าง ๆ ของชุมชนให้มีศักยภาพมากยิ่งขึ้นเพื่อเป็นการสร้างรายได้ที่ยั่งยืนให้แก่คนในชุมชน สำหรับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มปั้นตุ๊กตาชาววังวัดท่าสุทธาวาสถือเป็นอีกหนึ่งชุมชนที่ประสบความสำเร็จอย่างมาก โดยเฉพาะการพัฒนากระบวนการผลิตให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ลดของเสียระหว่างกระบวนการผลิตได้มากที่สุด นอกจากนี้ ปณท ยังได้ร่วมขับเคลื่อนชุมชนด้วยการสร้างหมู่บ้านท่องเที่ยวพร้อม Package Tour เพื่อกระตุ้นการเข้ามาเยี่ยมชมศูนย์การเรียนรู้เชื่อมโยงภูมิปัญญาท้องถิ่น พร้อมทั้งร่วมมือกับมหาวิทยาลัยศิลปากรเพิ่มความรู้ในด้านการออกแบบกล่องที่มีดีไซน์เก๋ สวยงามได้มาตรฐาน แข็งแรง และสามารถส่งผ่านไปรษณีย์ได้อย่างปลอดภัย และช่วยเพิ่มช่องทางการค้าให้กับทางศูนย์ตุ๊กตาชาววังทั้งแบบออนไลน์บนเว็บไซต์ www.thailandpostmart.co.th และที่ทำการไปรษณีย์ไทยทั่วประเทศ
